Böyük Partlayış

Böyük Partlayış hansı növ partlayış idi?

Böyük Partlayış, tebietde ve günlük heyatımızda rastlaşdığımız partlayışlardan ferqlidir. Kosmik mikrodalğa fon şüası üzerinde bir çox hessas ölçümler ile kainatın tarixi, tekamülü ve s. haqqında deyerli elmi faktlar elde eden WMAP peyk idareçisi Çarlz Benet`e göre Böyük Partlayış fizikasının heç bir yerinde "partlayış" sözü keçmez ! Halbuki ekseriyyet hele de Böyük Partlayışdan söhbet açılanda bomba partlaması kimi bir şey anlayır. Bu ise yanlışdır. WMAP, kosmik mikrodalğa fonu ile elaqeli en qeti resmi bize teqdim etmişdir. Bu fotonlar ( söhbet mikrodalğa fonundan gedir ), kainatın emele gelmesinden 380.000 il sonra protonlarla elektronların ilk defe birleşib atomu yaratmasından bu yana fezada yer alırlar.

Astronomlar, kainatın indiki halının bir önceki halına nisbeten bir az daha geniş, bir az daha soyuq ve bir az daha az sıx olduğunu göstermişlerdir. Bu kosmik genişlemenin tebietidir. Benet, “Böyük Partlayış eslinde bu nezeriyye üçün doğru ad deyil” – deyir. “Bu nezeriyye kainatın genişlenib soyuduğunu anlatır, ortada herhansı partlayış yoxdur.” – deye elave edir, Benet.

İndi belke, “bes Böyük Partlayış fezada baş vermiş en şiddetli partlayış deyildi?” – deye düşünürük...

Qebul edirem ki, nezeriyyenin ismi kimyevi partlayış kimi ağlımızda standart bir partlayış düşüncesi emele getirir. Bu düşünce de bir defe ağlımıza yerleşdiyi zaman, Böyük Partlayış`ı başqa bir şey kimi düşünmek insana çetin gelir. Amma beledir, dostlar, ortada partlayış zad yoxdu. Kainatın başlanğıcı bir partlayış deyildi. Başlanğıc qatlanmış bir kağızın açılmasını ağla getiren bir prosesle, maddenin, enerjinin, zamanın ve fezanın emele gelmesi idi. Bezileri sanır ki, kainat yoxluqdan yaranıb. Amma bunu destekleyecek heç bir sübut yoxdur. (inkar edecek sübut da yoxdur, red. ilmar)

Princeton Universitetinden Devid Şpergel, “Daha yaxşı ad Genişleme Nezeriyyesi olardı” – deyir. Ve elave edir : “Çünki bu gerçekten kainatın nece genişlediyini anlatan nezeriyyedir.”

ardı var...

Material fikrini.de forumundan götürülüb (müellif DeCatte) . Redakte eden: ilmar.